Dụng cụ thường gặp khi tư vấn thực tập Dược lâm sàng 

Bài viết dưới đây Quỳnh sẽ tổng hợp các dụng cụ sẽ bắt gặp khi tư vấn thực tập Dược lâm sàng. Khi biết cách sử dụng tất cả dụng cụ rồi thì vào bám sát rubric để tư vấn đầy đủ. Đặc biệt là Thúy Quỳnh học thực tập Dược lâm sàng bằng tiếng Anh nên là “ní” nào sợ nói tiếng Anh đừng lo lắng nhé. Sau đây em xin hướng dẫn song ngữ!

Các dụng cụ tư vấn thực tập Dược lâm sàng

Cách sử dụng bao gồm các dụng cụ: MDI, Turbuhaler, Accuhaler, bút tiêm insulin và bình xịt mũi. tiêm insulin và bình xịt mũi (nasal spray). Trước khi sử dụng nhớ phải kiểm tra nhãn và tên thuốc – hoạt chất (check the label and name – active ingredient), kiểm tra liều còn (check the dose window/counter to see if there is any medicine left) và hạn sử dụng (expiration date).

Cách sử dụng MDI (How to use MDI)

Đây là bình xịt thường được dùng để kiểm soát và điều trị các cơn hen suyễn (manage asthma symptoms). Dưới đây sẽ là các bước cơ bản sử dụng MDI (Metered-dose Inhaler):

• Bước 1: Tháo nắp ra khỏi đầu ngậm (Step 1: Remove the cap from the inhaler).
• Bước 2:  Lắc bình xịt kỹ trong vòng 5 giây (Step 2: Shake the inhaler well for 5 seconds).
• Bước 3: Giữ chắc bình xịt bằng cách đặt ngón trỏ trên đỉnh bình xịt, ngón cái ở dưới đầu ngậm (Step 3: Hold the inhaler firmly by placing your index finger on top of the canister, and thumb on the bottom of the mouthpiece). 
• Bước 4: Ngồi thẳng hoặc đứng dậy (Step 4: Sit up straight or stand up).
• Bước 5: Hơi nghiêng đầu ra phía sau (Step 5: Tilt your head back slightly). 
• Bước 6: Thở ra hoàn toàn. Lưu ý thở xa bình xịt (Step 6: Breathe out completely to empty your lungs. Remember to exhale away from the inhaler).
• Bước 7: Đưa ống ngậm vào miệng và khép môi chặt xung quanh miệng ống ngậm (Step 7: Put the inhaler in your mouth. Make sure your lips seal the mouthpiece). 
• Bước 8: Ấn bình xịt đồng thời hít vào chậm và sâu (Press the inhaler and start breathing in at the same time. Take a slow and deep breath).
• Bước 9: Lấy bình xịt ra và nín thở trong 10 giây hoặc lâu nhất có thể (Step 9: Take the inhaler out and hold your breath for 10 seconds or as long as you can).
• Bước 10: Thở ra từ từ (Exhale slowly through your mouth or nose).
• Bước 11: Đóng nắp sau khi sử dụng (Close the cap after you’ve done using). 

Lưu ý: Nếu cần sử dụng nhiều hơn 1 nhát xịt, đợi khoảng 30 giây sau đó lặp lại các bước từ bước từ 2 đến 10 (Repeat steps 2 to 10 after 30 seconds, if another dose is required). 

Nếu bạn sử dụng bình xịt có chứa corticosteroid, súc miệng kỹ sau khi hoàn thành đủ các liều. (If you are using a corticosteroid inhaler, rinse your mouth carefully after your dose(s) is (are) complete). 

Cách sử dụng Turbuhaler (How to use Turbuhaler)

Ngoài MDI thì bình hít bột khô Turbuhaler cũng hay được sử dụng. Dưới đây là cách sử dụng Turbuhaler: 

• Bước 1: Xoay để tháo nắp (Step 1: Twist to remove the cover).
• Bước 2: Kiểm tra cửa sổ liều. Nếu có vạch đỏ và số “0”, nghĩa là thuốc đã hết. Nếu có vạch đỏ và trắng, là bình xịt sắp hết thuốc. Nếu bộ đếm liều chỉ có vạch trắng, nghĩa là vẫn còn thuốc (Step 2: Check the dose counter/window. If there is a red mark and “0” (zero), it means that the device is empty. If there are red and white marks, it means the inhaler is nearly empty. If the dose counter shows only white mark, it means there are still doses left). 
• Bước 3: Giữ Turbuhaler thẳng đứng (Step 3: Hold the inhaler upright).
• Bước 4: Vặn bình ngược chiều kim đồng hồ cho đến khi không thể vặn được nữa. Sau đó vặn ngược lại theo chiều kim đồng hồ cho đến khi nghe thấy tiếng ‘tách’ (Step 4: Twist the coloured wheel at the base counterclockwise until you can’t twist anymore. Then twist it clockwise until you hear a ‘click’). 
• Bước 5: Sit up straight or stand up (Step 5: Ngồi thẳng hoặc đứng dậy).
• Bước 6: Thở ra hết sức. Lưu ý thở cách xa bình. (Step 5: Exhale completely and away from the inhaler). 
• Bước 7: Đưa ống ngậm vào miệng và khép môi chặt xung quanh ống ngậm. Không cắn (Step 7: Seal the mouthpiece with your lips. Do not bite). 
• Bước 8: Hít vào nhanh và mạnh. (Step 8: Breathe in fast and deeply).
• Bước 9: Lấy Turbuhaler ra và nín thở trong 10 giây hoặc lâu nhất có thể (Step 9: Remove the inhaler and hold your breath for 10 seconds or as long as you can).
• Bước 10: Thở ra từ từ (Exhale slowly through your mouth or nose).
• Bước 11: Đóng nắp sau khi sử dụng (Close the cap after you’ve done using). 

Lưu ý: Nếu cần sử dụng nhiều hơn 1 nhát xịt, đợi khoảng 30 giây sau đó lặp lại các bước từ bước 3 (If another dose is needed, repeat all steps after 30 seconds starting at step 3).

Nếu bạn sử dụng bình có chứa corticosteroid, súc miệng kỹ sau khi hoàn thành đủ các liều. (If you are using a corticosteroid inhaler, rinse your mouth carefully after your dose(s) is (are) complete). 

Cách sử dụng Accuhaler (How to use Accuhaler)

Một dạng bình hít bột khô khác bên cạnh Turbuhaler chính là bình dạng hình tròn Accuhaler. Cách sử dụng Accuhaler:

• Bước 1: Kiểm tra cửa sổ liều (Step 1: Check dose counter).
• Bước 2: Mở nắp bằng cách đẩy tay nắm ngón cái (Step 2: Open cover using thumb grip). 
• Bước 3: Nạp liều bằng cách giữ thiết bị nằm ngang đồng thời trượt cần gạt cho đến khi nghe tiếng ‘tách’. Lưu ý không không lắc bình. (Step 3: Keep the device horizontal while sliding the lever until you hear a ‘click’. Do not shake the accuhaler).
• Bước 4: Ngồi thẳng hoặc đứng dậy (Step 4: Sit up straight or stand up). 
• Bước 5: Thở ra hết sức. Lưu ý cách xa bình (Step 5: Breathe out completely and away from the inhaler). 
• Bước 6: Khép môi chặt xung quanh ống ngậm, luôn giữ bình nằm ngang (Step 6: Seal the mouthpiece with your lips. Always keep the inhaler horizontal).
• Bước 7: Hít vào nhanh và sâu (Step 7: Breathe in fast and deeply).
• Bước 8: Lấy bình xịt ra và giữ hơi thở khoảng 10 giây hoặc lâu nhất có thể (Step 8: Remove the inhaler and hold your breath for 10 seconds or as long as comfortable).
• Bước 9: Thở ra từ từ (Step 9: Exhale slowly through your mouth or nose).
• Bước 10: Đóng nắp bằng cách trượt tay cầm ngón cái cho đến khi nghe tiếng ‘tách’ đúng vị trí (Step 10 :Close the lid by sliding the thumb grip until it clicks back into place). 
• Nếu cần sử dụng thêm 1 liều, lặp lại các bước nêu trên. (If an extra dose is required, repeat the mentioned steps). 
• Nếu bạn sử dụng bình hít có chứa corticosteroid, súc miệng kỹ sau khi hoàn thành đủ các liều. (If you are using a corticosteroid inhaler, rinse your mouth carefully after your dose(s) is (are) complete). 

Cách sử dụng bút tiêm insulin (How to use insulin pen)

Dưới đây là hướng dẫn thao tác với bút tiêm insulin mới, chưa sử dụng. Bảo quản bút tiêm insulin mới mua trong ngăn mát tủ lạnh (2 – 8°C), không đông đá insulin (store unused insulin pen at 2 – 8°C, do not freeze it). Khi cần sử dụng thực hiện theo các bước sau:

• Bước 1: Lấy bút ra khỏi tủ lạnh trước khi tiêm 30 phút để insulin trong bút về nhiệt độ phòng (Step 1: Take the insulin pen out of the fridge 30 minutes to let the insulin reach room temperature before you use it).  
• Bước 2: Kiểm tra nhãn và hạn sử dụng. Tháo nắp bút (Step 2: Check the label and expiration date. Open the pen cap). 
• Bước 3:  Lăn bút trong lòng bàn tay 10 lần (lăn phần chứa insulin) theo chiều ngang (Step 3: Roll the pen (the insulin part) between your palms horizontally 10 times). Với insulin dạng hỗn dịch, lăn bút trong lòng bàn tay như bước trên và lắc bút lên xuống 10 lần để trộn đều insulin trong bút.
• Bước 4: Gắn kim vào vào bút bằng cách xoay theo chiều kim đồng hồ. Tháo nắp kim. Mỗi kim sẽ có 2 nắp, tháo cả hai nắp ngoài và nắp trong. (Step 4: Screw the new needle onto the pen. Pull off the outer and inner needle cap). 
• Bước 5: Cầm thẳng bút. Xoay vòng chọn liều theo chiều kim đồng hồ đến vạch số “2” và búng phần đầu của phần chứa insulin để đẩy bọt khí (Step 5: Hold your pen upwards and turn the dose selector to select 2 units. Tap the cartridge gently with your finger to remove the air bubbles). 
• Bước 6: Ấn nút để đẩy insulin ra hết (cửa sổ chỉ liều từ vạch “2” trở về vạch “0”). Nếu thấy có giọt insulin ở đầu kim, bút có thể sử dụng. (Step 6: Push the button all the way. If you see at least one drop of insulin appears at the needle tip, the insulin pen can be used).  
• Nếu không thấy giọt insulin ở đầu kim, xoay đến vạch số “2” và thử lại. Nếu thử đến lần thứ sáu không thấy giọt insulin ra đổi đầu kim và thử lại. Nếu thử tiếp không thấy giọt ra, thì mua bút mới (If not, repeat the procedure. If you have tried 6 times and a drop of insulin does not appear, attach a new needle and try again. If a drop of insulin still does not appear, you must buy a new insulin pen). 
• Bước 7: Xoay vòng chọn liều theo chiều kim đồng hồ đến số đơn vị insulin mà bạn được chỉ định (Step 7: Turn the dose selector to select the number of units you have been prescribed to inject). 
• Bước 8: Chọn vị trí tiêm, véo da và đâm kim vuông góc. Nhấn nút tiêm xuống hoàn toàn cho đến khi cửa sổ chỉ liều về số “0”. Chờ khoảng 6 giây sau đó mới rút kim ra. Không xoa hay sờ nắn vùng vừa mới tiêm. (Step 8: Insert the needle into the site of injection at a 90-degree angle. Press the push-button all the way in until 0 lines up with the pointer. Hold the pen at the site for 6 seconds before pulling out. Do not rub the area that has just been injected). 
• Bước 9:  Lắp nắp ngoài của kim tiêm vào lại đầu bút. Xoay cả nắp và kim bên trong theo chiều ngược kim đồng hồ để loại bỏ đầu kim (Step 10: Place the outer cap on the needle. Unscrew the needle and dispose of it carefully). 
• Bước 10: Đóng nắp bút và bảo quản nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng trực tiếp để sử dụng các lần tiếp theo (Step 11: Put the pen cap back on and store at room temperature. Avoid direct sunlight). 

Lưu ý: Ở mỗi lần tiêm cần đổi vị trí tiêm (You need to change the injection sites the next time you inject. If you keep injecting in the same spot each time, hard lumps or extra fatty deposits may develop. This can affect how insulin is absorbed from the skin.

Insulin có thể gây hạ đường huyết. Chính vì vậy nên tiêm insulin trước khi ăn 15 phút. Điều này sẽ giúp thuốc phát huy tác dụng tốt đồng thời tránh việc người bệnh bị hạ đường huyết (Common side effect of any insulin injection is low blood sugar (hypoglycemia). Therefore, you should inject your insulin 15 minutes before your meal. This helps prevent low blood sugar). 

Cách sử dụng bình xịt mũi (How to use nasal spray)

Bình xịt mũi thường sẽ giúp kiểm soát các tình trạng như viêm mũi (treat problems within the nose area, such as rhinitis). Sau đây là các bước cơ bản để sử dụng bình xịt mũi (nasal spray): 

• Bước 1: Rửa tay và xì mũi để làm sạch khoang mũi (Step 1: Clean your hands. Blow your nose to clear your nasal passages).
• Bước 2: Mở nắp bình xịt (Step 2: Remove the cap). 
• Bước 3: Giữ chắc bình xịt mũi hướng lên trên bằng các để ngón trỏ và ngón giữa ở mỗi bên đầu xịt và ngón cái ở dưới đáy chai (Step 3: Hold the bottle upward with your index and middle fingers on each side of the bottle and your thumb on the bottom of the bottle). 
• Bước 4: Lắc đều bình trong vài giây (Step 4: Shake the bottle well for a few seconds). 
• Bước 5: Xịt mồi vài lần (Step 5: Prime the bottle by pumping once or twice until it lets out a fine spray of mist). 
• Bước 6: Ngồi thẳng hoặc đứng dậy. Nghiêng đầu về phía trước một chút (Step 6: Sit up straight or stand up. Slightly tilt your head forward). 
• Bước 7: Dùng ngón tay bịt bên mũi không nhận thuốc và đặt đầu chai vào lỗ mũi bên kia (Step 7: Close the nostril that is not receiving the medication. Insert the tip of the bottle into the other nostril).   
• Bước 8: Ấn bơm bình xịt xuống bằng ngón trỏ và ngón giữa (Step 8: Press down on the pump with your index and middle fingers).
• Bước 9: Lấy bình xịt ra và hít nhẹ 1-2 lần. Không hít quá nhanh (Step 9: Remove the bottle and sniff once or twice. Don’t sniff quickly). 
• Bước 10: Lặp lại với bên mũi còn lại.  (Repeat the steps with the other nostril). 
• Bước 10: Vệ sinh đầu chai và đóng nắp (Step 10: Clean the tip and close the cap). 

Nếu bạn sử dụng bình xịt có chứa corticosteroid, súc miệng kỹ sau khi hoàn thành đủ các liều. (If you are using a corticosteroid nasal spray, rinse your mouth carefully after your dose(s) is (are) complete). 

Trên đây là các thao tác cơ bản khi sử dụng các dụng cụ. Các bạn có thể xem thêm video hướng dẫn ở kênh Youtube UMC | Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM để có thể hình dung trực quan hơn. Và hãy nhớ đọc kỹ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất trước khi sử dụng nữa nhé.

Thực tập Dược lâm sàng là môn tui cảm thấy vừa thú vị mà còn cực kỳ bổ ích. Có một sự thật là phần tư vấn không quá đáng sợ. Phần thi kiểm tra tư vấn thực tập Dược lâm sàng sẽ là phần ghi điểm cộng lớn nếu bạn vận dụng được kiến thức từ học phần IPE và luyện tập cách sử dụng tất cả dụng cụ đã được hướng dẫn ở học phần lý thuyết Dược lâm sàng đó.

Hy vọng với bài viết trên, bạn sẽ ghi nhớ được một số cách cơ bản sử dụng các dụng cụ. Đừng quên xem thêm các bài viết khác để biết cách “đối phó” với người bệnh chuẩn “chíu khọ” khi tư vấn thực tập Dược lâm sàng!

Bạn có thắc mắc hay băn khoăn nào mà không có trong bài viết trên không? Hãy để lại bình luận trên Dược Sĩ GenZ để cùng nhau thảo luận nhé. Tụi mình rất hoan nghênh những ý kiến đóng góp gửi về cho Dược Sĩ GenZ để chúng mình hoàn thiện hơn.